Cách làm phần đọc hiểu thơ Cách làm phần đọc hiểu Ngữ văn

A. ĐẶC TRƯNG CỦA THƠ

I. Khái niệm về thơ

- Thơ là một thể loại văn học dùng ngôn ngữ cô đọng, giàu nhạc điệu để diễn đạt tình cảm, suy nghĩ và cái nhìn nghệ thuật về cuộc sống.

II. Đặc trưng cơ bản của thơ

1. Tính trữ tình

- Trực tiếp bộc lộ cảm xúc, tâm trạng của chủ thể trữ tình.

- Dùng hình ảnh, biểu tượng để thể hiện tư tưởng, không kể chuyện dài dòng như truyện.

2. Ngôn ngữ hàm súc, giàu hình ảnh

- Cô đọng, tinh luyện, ít nhưng gợi nhiều.

- Dùng biện pháp tu từ như ẩn dụ, so sánh, hoán dụ, nhân hóa…

- Hình ảnh thơ có thể là hình ảnh thực (gần gũi, quen thuộc) hoặc hình ảnh siêu thực, tượng trưng (huyền ảo, gợi cảm).

3. Nhạc tính trong thơ

- Nhịp điệu uyển chuyển, có thể nhanh hay chậm tùy theo nội dung.

- Có sự lặp lại về âm thanh, vần điệu giúp thơ dễ đi vào lòng người.

4. Cấu tứ thơ là gì?

- Cấu tứ là cách tổ chức nội dung, ý tưởng của bài thơ để thể hiện tư tưởng, tình cảm của tác giả một cách độc đáo, hấp dẫn.

- Cấu tứ thơ thường có sự chặt chẽ, gợi mở từ hình ảnh, ngôn ngữ và nhịp điệu thơ.

5. Mạch cảm xúc trong thơ là gì?

- Mạch cảm xúc là dòng chảy của tâm trạng, suy nghĩ của chủ thể trữ tình (tác giả hoặc nhân vật trữ tình) trong bài thơ.

- Cảm xúc trong thơ không đứng yên mà thường phát triển theo trình tự nhất định: từ băn khoăn đến giác ngộ, từ nhớ nhung đến hạnh phúc hoặc tiếc nuối…

6. Tính cá thể hóa trong giọng điệu

- Giọng thơ là dấu ấn riêng của mỗi nhà thơ.

· Ví dụ:

- Xuân Diệu: Sôi nổi, vội vàng, yêu đời.

- Hàn Mặc Tử: Đắm say, huyền ảo, đầy đau thương.

- Chế Lan Viên: Triết lý, siêu thực, giàu suy tưởng.

- Tố Hữu – Giọng điệu trữ tình chính trị, sâu lắng và giàu cảm xúc

III. MỘT SỐ CÂU NÓI HAY VỀ VAI TRÒ, ĐẶC ĐIỂM CỦA THƠ

1. Về bản chất của thơ

- “Thơ là âm nhạc của tâm hồn, nhất là của những tâm hồn vĩ đại và cao thượng.” – Voltaire

- “Thơ là sự thật thứ hai của tâm hồn.” – Nguyễn Đình Thi

- “Thơ ca làm cho những gì tốt đẹp nhất trong chúng ta trở nên vĩnh cửu.” – P.B. Shelley

- “Thơ có thể không làm ra bánh mì, nhưng thơ giúp con người không chỉ sống mà còn biết yêu thương, hi vọng.” – Tố Hữu

- “Nếu không có thơ, tâm hồn con người sẽ nghèo nàn biết bao!” – Chế Lan Viên

- “Thơ là chiếc cầu nối giữa tâm hồn con người với thế giới.”

- “Làm thơ là cân một hạt bụi trên đầu ngọn cỏ.” – Hoàng Phủ Ngọc Tường

- “Thơ là tiếng nói đầu tiên, cũng là tiếng nói sau cùng của con tim.” – William Wordsworth

- “Nhà thơ không chỉ là người thợ ngôn từ mà còn là người gieo hạt giống cảm xúc.”

B. CÁC DẠNG CÂU HỎI ĐỌC HIỂU

I . DẠNG CÂU HỎI NHẬN BIẾT

1.1. Xác định thể thơ/Chỉ ra dấu hiệu nhận biết thể thơ

- Bước 1: Quan sát hình thức: số chữ trong từng dòng thơ, số câu trong 1 bài thơ.

- Bước 2. Gọi tên thể thơ:

+ Các thể thơ hiện đại (5 chữ, 6 chữ, 7 chữ, 8 chữ, tự do);

+ Các thể thơ truyền thống (ngũ ngôn tứ tuyệt, ngũ ngôn bát cú, thất ngôn tứ tuyệt, thất ngôn bát cú, lục bát, song thất lục bát).

- Bước 3. Nêu dấu hiệu nhận biết thể thơ: